آدمى هر چه دارد نثار راه خدا كند.
بدين معنى كه در جهت اعتلاى
خوبى و شادى و دانايى و زيبايى صرف گرداند.
و اين همه انواع خيرات و مبرّات را شامل مى شود
و چون همه را نزد خدا فرستاد،
آنجا عالم بقاست
و نزد خدا چيزى گم نمى شود
بلكه هر لحظه افزون مى گردد
كه آنجا عالم فيض و رشد و بركت است.
تبديل فانى به باقى محدود به صدقات و خيرات
و سخاوت ها و بخشش ها نيست
بلكه وقتى شخص تمامى دل خود را در كار حق نهاد
و با خود عهد بست كه از راه معشوق و جلب رضاى او خارج نشود
و به اين عهد عمل كند
ديگر هر چه كند، از عالي و داني و خاكي و افلاكي، باقى مى ماند.
هيچ خيرى از او فوت نمى گردد
و از گذشت عمر نيز او را باكى نخواهد بود:
روزها گر رفت گو رو باك نيست
تو بمان اى آنكه چون تو پاك نيست
مولانا

برگرفته از كتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسين الهى قمشه ااي
William Blake نقاشي اثر

مسافرخانه ای و صبحانه ای.
چرا باید از پذیرفتن چنین هدایایی شرمنده باشم؟
چرا باید برای به دست آوردن آنها بازار گرمی کنم؟
چون من خود کسی نیستم که مردان و زنان را چیزی نبخشم،
من به هر مرد و زن می آموزم
که چگونه به همۀ نعمتها و موهبتهای جهان دست یابد.
والت ویتمن

To Rich Givers
What you give me I cheerfully accept,
A little sustenance, a hut and garden, a little money,
these as I rendezvous with my poems,
A traveler's lodging and breakfast as I journey through the States,
—why should I be ashamed to own such gifts?
why to advertise for them?
For I myself am not one who bestows nothing upon man and woman,
For I bestow upon any man or woman the entrance
to all the gifts of the universe.
Walt Whitman

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای

ای خدای درون من، ای نیروی نامنتها
ای حضور مطلق، ای سرچشمۀ حیات
من حیات جاودانه ام، چرا که خود را به چشمۀ لایزال تو پیوسته ام.
آن اوهام هزار گونه، که دلهای مردمان را به هزاران خیال باطل
(از ریب انکار) برمی انگیزد
نزد من جز گیاهی خشک و جز حبابی حقیر نیست.
گیاهی یا حبابی چگونه می تواند
آن کس را که در دامن ابدیت تو آویخته
و کشتیش بر صخرۀ جاودانگی لنگر انداخته
در بحر شک و حیرت غرق کند
روح تو، با عشقی جهانگیر
سالهای بی شمار و عمرهای بی پایان خلق می کند
و، چون کبوتری، بالهای خود را بر کائنات می گسترد
و جهان را هر زمان صورتی دیگر می بخشد
پس نگاه می دارد و در هم می ریزد
و باز می آفریند و پرورش می دهد.
اگر زمین و جمله آدمیان از میان بروند
و خورشید و جهانهای بی پایان محو و نابود گردند
و تنها تو بر جای باشی
جملۀ موجودات هستی خود را در تو باز می یابند.
در حیات جاودانۀ تو جایی برای مرگ نیست
و هیچ ذره ای را بیم فنا و هراس نیستی نخواهد بود.
ذات هستی تویی و جان و نفس علم تویی
و آنچه تو هستی هیچ گاه از میان نخواهد رفت.
آخرین شعر امیلی برونته - ۲ ژانویۀ ۱۸۴۶

"No Coward Soul Is Mine"
No coward soul is mine
No trembler in the world's storm-troubled sphere
I see Heaven's glories shine
And faith shines equal, arming me from Fear
O God within my breast
Almighty, ever-present Deity
Life - that in me hast rest
As I - Undying Life- have power in Thee!
Vain are the thousand creeds
That move men's hearts, unutterably vain
Worthless as withered weeds
Or idlest froth amid the boundless main
To waken doubt in one
Holding so fast by Thine infinity
So surely anchored on
The steadfast rock of immortality
With wide-embracing love
Thy Spirit animates eternal years
Pervades and broods above
Changes, sustains, dissolves, creates and rears
Though Earth and moon were gone
And suns and universes ceased to be
And Thou wert left alone
Every Existence would exist in Thee
There is not room for Death
Nor atom that his might could render void
Thou - Thou art Being and Breath
And what Thou art may never be destroyed.
Emily Bronte

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
ترجمه حسین الهی قمشه ای
Patrick Branwell Bronte نقاشي از

و از نو گریه و زاری می کنم
بر آن روزهای نازنین عمر که در گذرگاه زمان گم کرده ام
و مردم چشمم را که با گریستن خو نکرده است
از فراق یارانی که در شب بی پایان مرگ نهان شدند
در آب دیده غرق می کنم،
و بار دیگر سوز غهمای از یاد رفته
و زخمهای شفا یافته عشق
و داغ آن دیدارهای روح افزا که چون خیالی از دیده گریختند
در دلم تازه می شود
و به مویه های غریبانه، غصه های گذشته را
یک یک چون دانه های تسبیح می شمارم
و درپای هر یک اشکی می افشانم
چنانکه گویی از این پیش حق آنها را ادا نکرده بودم
اما ای دوست دلنواز
اگر در همین خلوت های خاموش و پرهیاهو
بناگاه چهره محبوب تو را بخاطر بیاورم
و به تو بينديشم
همه زیانهایی که برده ام یکسر سود می شود
و همه سوک ها و افسوس های من
جامه سور و سرور می پوشند.
ویلیام شکسپیر، غزل شماره ۳۰

"Remembrance"
When to the sessions of sweet silent thought
I summon up remembrance of things past
I sigh the lack of many a thing I sought
And with old woes new wail my dear time's waste
Then can I drown an eye, unus'd to flow
For precious friends hid in death's dateless night
And weep afresh love's long since cancell'd woe
And moan the expense of many a vanish'd sight
Then can I grieve at grievances foregone
And heavily from woe to woe tell o'er
The sad account of fore-bemoaned moan
Which I new pay as if not paid before
But if the while I think on thee, dear friend
All losses are restor'd and sorrows end.
William Shakespeare

بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران
کز سنگ ناله خیزد، روز وداع یاران
سعدی
نماز شام غریبان چو گریه آغازم
به مویه های غریبانه قصه پردازم
حافظ
ای ساربان منزل مکن جز در دیار یار من
تا یک زمان زاری کنم بر ربع و اطلال و دمن
ربع از دلم پر خون کنم خاک دمن گلگون کنم
اطلال را جيحون کنم از آب چشم خویشتن
از روی یار خرگهی، ایوان همی بینم تهی
وز قد آن سرو سهی خالی همی بینم چمن
امیر معّزی

غزل از ویلیام شکسپیر
ترجمه و توضیح: حسین الهی قمشه ای
www.drelahighomshei.com

آن ناخدای کشتی ما
که چون ما به زندگی در کوهستان خو کرده است
آیا خواهد توانست
آن وجد و مستی آسمانی را
در نخستین فرسنگ دور شدن از خشکی احساس کند؟
امیلی دیکنسن

Exultation""
Exultation is the going
Of an inland soul to sea
Past the houses, past the headlands
Into deep eternity
Bred as we, among the mountains
Can the sailor understand
The divine intoxication
Of the first league out from land
Emily Dickenson

برگرفته از کتاب "در قلمرو زرین"
ترجمۀ حسین الهی قمشه ای

هر چه بيشتر در او انديشه كنند
از او دورتر شوند.
زيرا انديشه كردن يافتن واسطه اى است كه تفكر كننده را به مراد نزديكتر كند.
و اينجا چون نهايت نزديكى حاصل است؛
هر واسطه و دليلى كه ذهن بياورد،
خود مايه دورى از محبوب و حجاب روى او شود.
در مثنوى جلال الدين رومى،
حكايت مردى را مى خوانيم كه از خدا گنج مى خواهد
و طالب روزى وسيع، بى واسطه كسب است.
بعد از دعا و زارى بسيار در خواب نشان گنجنامه اى را به وى مى دهند
كه در آن نوشته است:
براى يافتن گنج مراد، بايد تير و كمان به دست گيرى و به فلان نقطه روى
و روى در قبله بايستى و تير در چله كمان نهى و رها كنى
هر كجا تير افتاد گنج همان جاست.
آن مرد گنجنامه را مى يابد و بدان نقطه مى رود تير در كمان مى گذارد
و تا بناگوش مى كشد و رها مى كند
تير به نقطه اى دور دست مى افتد
اما هرچه در آن نقطه و اطرافش كندوكاو مى كند از گنج اثرى نمى بيند
گمان مى كند كه كمان را به قدر كافى نكشيده است
تيرى ديگر ، با قوتى بيشتر، رها مى كند كه دورتر مى افتد
و باز اثرى از گنج نمى بيند
مدتى ادامه مى دهد تا بكلى نا اميد مى شود و باز ناله و زارى مى كند.
در خواب با وى مى گويند كه دستور را تمام و كمال اجرا نكردى
ما گفتيم تير در كمان نه و رها كن
و از كشيدن كمان سخنى نگفتيم.
كشيدن كمان فضولى بيجاى توست
و اين فضولى است كه تو را از گنج محروم كرده است.
بدين سان راز گنج بر مرد آشكار مى شود و آن را مى يابد.
نكته داستان در اين است كه
گنج در كنار آدمى است
همان جاست كه او ايستاده است.
آنچه حق است اقرب از "حبل الوريد"
تو فكندى تير فكرت را بعيد
اى كمان و تيرها پرداخته
صيد نزديك و تو دور انداخته
هر كه دور اندازتر او دورتر
وز چنين گنج است او مهجورتر
فلسفى خود را ز انديشه بكشت
گو بدو كاو را سوى گنج است پشت
گو بدو چندان كه افزون مى دود
از مراد دل جداتر مى شود
مثنوى

برگرفته از مقدمه كتاب گلشن راز
به قلم حسين الهي قمشه اي
نقاشي اثر Joshua Reynolds

باید گفت این نشان بیماری ماست و نشان نیاز ما به طبیبی است که
ما را به سلامت باز گرداند تا حق را شیرین احساس کنیم
و ناحق در کاممان تلخ باشد.
در حقیقت این نفس ماست که به سبب غلبۀ هوی
و حرص و آز و طمع و خودبینی و غرور و امثال آن،
حق را تلخ احساس می کند،
چنانکه اگر این حقیقت را با وی بگویند که
تو شایستۀ چنان مقام نیستی با اینکه خود نیز از آن آگاه است
سخت آشفته می شود و چنان روی درهم می کشد که گویی زهر نوشیده است.
چنین بیماری های روح فرسایی است که پیروی قرآن می تواند آن را شفا بخشد.
مولانا در مثنوی حکایت پادشاهی را نقل می کند که با دلقک خویش شطرنج می باخت
و هربار که دلقک برنده می شد مهره های شطرنج شاهی را که از طلا و نقره بود
بر سر و روی آن دلقک پرتاب می کرد. زیرا تاب تحمل حقیقت زا نداشت.
یک روز دلقک لحاف ضخیمی را بر سر کشیده بر سرِ بازی آمد.
شاه گفت "این چیست؟" دلقک گفت:
کی توان گفت حق، جز زیر لحاف
با تو ای خشم آورِ آتش سجاف؟

برگرفته از کتاب "در صحبت قرآن"
به قلم حسین الهی قمشه ای