معرّفان در رفتند و به حُکمِ اشارت شیخ آواز دادند که هیچ کس بن هیچ‌کس را راه دهید، همه بزرگان سر برآوردند. شیخ را دیدند که می آمد. همه را وقت خوش گشت و بگریستند.
محمد بن منوّر، اسرار التوحید
برگرفته از کتاب "متون عرفانی به زبان فارسی"
اثر حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات سمت
مینیاتور اثر Abdulcelil Levni

قولی که در عراق است درمان این فراق است
بی قولْ دلبری تو، آخر بگو کجایی
مولانا
گوشه ها و الحانِ هزار‌گونهٔ موسیقی در جهان همه پرده‌های فراقند الّا آنکه در عین فراق خبر از وجود عالم زیبایی می‌دهند
و دل‌ها را گرم می‌کنند و بدین سان به گفتهٔ مولانا هم زهرند و هم تریاق، می‌گریانند از خیال فراق و می خندانند از امید وصال:
همچو نی زهری و تریاقی که دید
همچو نی دمساز و مشتاقی که دید
مثنوی
برگرفته از کتاب "در صحبت حافظ"
به قلم حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات سخن
مینیاتور قدیمی

امیرخسرو
□ در جهان امروز که به همت فرشتگان فناوری امکان دسترسی به فرهیختگان یگانه جهان از طریق مصاحبه و سخنرانی و یا کتابها و مقالات ایشان بر همگان میسر شده است،
می‌توان این نصیحت را چراغ راه کرد و به جای سرگردانی و پریشانی به جمعیت صاحبدلان و دانشوران جهان پیوست که همه بالاتفاق مردمان را به اصول جاویدان خرد فرا می‌خوانند.
□ جاویدان خرد یا حکمت خالده جان اندیشه های عرفانی جهان است و می‌توان آن را مخرج مشترک همه مکاتب الهی شمرد و تصوف اسلامی،
و در معنای گسترده تر، عرفان اسلامی نیز که به کمال بهره‌مندی از دین و حکمت و اخلاق دعوت می‌کند،
بر مبنای همین مخرج مشترک استوار است. در قرآن نیز آیت زیر را می‌توان کوتاه‌ترین بیان جامع این حکمت خالده دانست که خداوند می‌فرماید:
هر مسلمان و یهود و ترسا و ستاره پرست
که از روی حقیقت به خدا و روز قیامت ایمان آورد
و کارهای نیکو و پسندیده کند
البته از خدا پاداش نیک خواهد یافت
و هیچگاه (در دنیا و عقبی) بیمناک و اندوهگین نخواهد بود.(بقره: ۶۲)
مضمون این آیه چند بار در قرآن تکرار شده و بنا به حدیثی پیامبر اکرم (ص) فرموده است: اگر همین یک آیه بر من نازل شده بود برای هدایت خلق کفایت می‌کرد.
□ با غول مرو، مجهول مرو
زنهار سفر با قافله کن
مولانا
□ برای آشنایی بیشتر با جاویدان خرد در دنیای امروز می توان به کتاب The Perennial Philosophy
اثر Aldous Huxley مراجعه کرد.
برگرفته از پیشگفتار "متون عرفانی به زبان فارسی"
اثر حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات سمت

بی‌درنگ بر دل می‌نشیند و جایی برای انکار نمی‌گذارد، از آنکه به گفته شکسپیر "پند و اندرز و حکمت و نصیحت را باید بر زبان زیبارویان نهاد تا مردمان به ذوق زیبایی آن را بپذیرند."
□ در نگاره زیبای عهد صفوی
یوسف را می بینیم
که چون از پرده بیرون می‌آید
زنان مصری
چنان مدهوش جمال او می‌شوند
که دستها را به جای ترنج می‌برند
و به جای فریاد و فغان
خدا را تسبیح و تقدیس می‌کنند
و همین یوسف صاحب جمال است که
از پرده کلمات خوش‌آهنگِ مولانا و سعدی و حافظ بر ما جلوه می‌کند
و هرچه می‌گوید بر دلهایمان می‌نشیند
زیرا زیبایی حقیقت است.
برگرفته از کتاب "در صحبت حافظ"
به قلم حسین الهی قمشه ای

"همسایه ات را چون خود دوست بدار"
و این همسایه هم ساکنان خانه مجاور را شامل می‌شود
و هم محله‌های دیگر شهر
و شهرها وکشورها و
قاره‌ها و اقلیم‌های جهان را در برمی‌گیرد.
همه کودکان زمین کودکان نازنین ما هستند
که اگر گرسنه باشند
و اشکهای محرومی بر گلبرگ گونه هایشان روان باشد
عیش و طرب ما مکدر خواهد شد.
همچون قصه آن پادشاه در کشتی،
که بیتابی و ناخورسندی غلامی عیش او را منغص می‌کرد.
پس اگر به شوق زاد روز مسیح
سرو و گل و ریحان را خبر کرده ایم
و چراغ‌ها و فانوس‌های درخشان و گردان به هر گوشه آویخته‌ایم
و با سرودها یا نغمه های کریسمس
از نویسنده نازنین انگلیسی، چارلز دیکنز
پایکوبی و دست افشانی می‌کنیم
باید که به یاد آوریم همسایگان خود را بر کره خاک
از خانواده تا دوستان
و از خویشان و هم‌کیشان
تا بت پرستان و برهمایان
و کنیسه پویان و کعبه جویان
و تمامی قبیله آدمیان
سراغ گیریم تا در چه حالند
و به اندازه توان و همت خویش بکوشیم
که این جشن و هلهله شادی را
با همسفران خویش در این سفینه مشترک فضایی
که زمین نام دارد، به اشتراک گذاریم:
با شیوه های هزارگون
از ارسال پیامی
یا لبخندی و کلمات دلپسندی
یا هدیه‌های کوچک و بزرگی
که کوچک و بزرگ را دلگرم کند
یا شاید درهم و دیناری
و زر و سیمی
و هر دوستی و دستیاری دیگر
که پیوند تمام عیار ما را با همنوعان به نمایش آورد.
اگر فریبکاران آیینی در قرون وسطی
درهم و دینار مردم را می‌ربودند
و بهشتی موهوم از خیالات دوزخی به آنها می‌فروختند
ما که از ایشان هوشمندتر و زیرک تریم
می‌توانیم با نثار عشق و محبت
بهشتی راستین از شادی و سرخوشی به مردمان عرضه کنیم،
و در بهای آن، نگاهی که از برق شادی روشن شده است
یا لبخندی که از خورسندی شکفته است بستانیم.
به عزم مرحله عشق پیش نه قدمی
که سودها کنی ار این سفر توانی کرد
حافظ
□ در این نقاشی سر فیلیپ سیدنی
شاعر و نویسنده معروف انگلیسی و فرمانده جنگ
در حالی که خود تشنه و مجروح است
هنگامی که برایش آب می‌آورند
با دست سربازی را دورتر نشان می‌دهد
و می‌گوید آب را اول به او بدهند
او از من تشنه تر است.
نوشته حسین الهی قمشه ای
تصویر از Ronald S. Embleto
www.drelahighomshei.com

و اگر آهنگ‌سازان خواهند که بر آن آهنگ ضربی نهند چه خوش تر که در همان ضرب شش هشتم قرار دهند و از آن خوش تر این که ضرب عروضی را نیز رعایت کنند.
جای خوشوقتی است که استاد شجریان خود آهنگ دلنوازی بر این غزل نهاده و با صدای دلنشین خویش آن را در همان ضرب مناسب و با حفظ وزن عروضی اجرا کرده اند.
برگرفته از کتاب "در صحبت حافظ"
به قلم حسین الهی قمشه ای
ناشر: انتشارات سخن
مینیاتور قدیمی

چه خوشتر كه با جَستى جسور و جنبشى ناشكيب
به دامن شمع و شراب و شاهد و شيرينى پناه بريم
و از تنگناى اين روز تاريك
به فراخناى شبى روشن
در ميخانه شيخ محمود شبسترى
بر صدر مصطبه عشق بنشينيم
و چون حافظ ناز بر فلك و
حكم بر ستاره كنيم
اين است شب يلداى ما
كه زايش آب و آفتاب است:
اين سخن آبى ست
از درياى بى پايان عشق
تا جهان را روح بخشد،
جسم ها را جان كند
مولانا
نوشته حسين الهى قمشه‌ای
مینیاتور قدیمی
www.drelahighomshei.com